به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی، بازی‌های رایانه‌ای که امروزه جایگزین بازی‌های بومی و محلی شده است، نه‌تنها پیامد مثبت بازی‌های بومی را ندارد و بی‌تحرکی و تنبلی را در کودکان رواج می‌دهد، بلکه شادی‌های کاذب را به کودکان القا می‌کند و اثرات نامطلوبی بر روح و روان آن‌ها دارد. بازی لَنگ و ساخت وسیله آن ازجمله سرگرمی‌های گذشتگان خراسان شمالی برای گذران اوقات فراغت و نیز ورزش و تحرک بوده است، بازی‌هایی که هزاران سال همراه انسان‌ها بوده‌اند و از آن‌ها به‌عنوان میراث معنوی یک جامعه یاد می‌شود و چه نیکوست اکنون نیز موردتوجه قرار گیرند.
بازی بومی، محلی لنگ ازجمله ورزش‌های محلی این استان بوده که جنبه سرگرم‌کننده دارد و به‌نوعی فعالیت نمایشی و ورزشی است که نیازمند تحرک بدنی بوده و بر مهارت‌های خاصی استوار است.
به‌طورکلی بازی به معنای مشغولیت، سرگرمی و فعالیتی برای گذران اوقات فراغت است. ازآنجاکه ایرانیان قدیم هیچ کاری را بی‌حکمت انجام نمی‌دادند و در پس هر چیز مقصودی داشتند، بیشتر بازی‌های محلی و سنتی نیز با اهدافی چون افزایش چابکی، تقویت حسی حرکتی و تمرکز هوش، بهترشان قدرت تشخیص و بسیاری اهداف مفید دیگر طراحی‌شده و شکل‌گرفته‌اند که بازی لنگ نیز این از این ویژگی‌ها برخوردار است.
گذشتگان ساخت اسباب و وسیله این بازی‌ها را خود با امکانات موجود در طبیعت می‌ساختند، همان‌گونه که اسباب‌بازی لَنگ نیز که به آن توپ لَنگ می‌گویند، از پوست و پشم چهارپایان حلال‌گوشت و سرب و نخ ساخته می‌شده و در بازی لَنگ استفاده می‌کردند.
این توپ یا به‌اصطلاح محلی لَنگ دارای ساختاری خاص بوده و به‌صورت سنتی ساخته می‌شود و هم‌اکنون نیز اهالی آن را به‌صورت سنتی و بومی تهیه می‌کنند و به‌عنوان یک دانش بومی و محلی اجرا می‌شود و این دانش در فهرست میراث ناملموس ملی به ثبت رسیده است.
الیاف پوست بز یا میش، سرب که درگذشته از ذوب کردن ساچمه‌های (گلوله) تفنگ‌های سر پراستفاده می‌شده، ظرف مذاب کردن فلز سرب و قلع از جنس آهن و یا مس، قالب‌های گِلی که به‌وسیله خاک رس تهیه می‌شده، نخ‌های کتانی که در حدود 15 تا 20 سانتی‌متر برای اتصال تکه پوست به سرب، چاقو جهت برش پوست، سوزن و درفش برای سوراخ کردن سرب قالب گرفته‌شده ازجمله ابزار موردنیاز برای ساخت توپ لَنگ است.
بازیکنان با زدن کناره پا به توپ لنگ و به‌اصطلاح لی یا لنگ زدن را انجام داده و فنون خاص را اجرا می‌کنند. یکی از مزیت‌های بارز بازی بومی و محلی لَنگ این است که در این بازی سن و سال مطرح نیست و هنگام برگزاری آن تمامی افراد مشتاق بازی هستند و توپ‌بازی به‌آسانی قابل‌حمل است و در زمینی با حداقل مساحت قابلیت اجرایی دارد.
بازی بومی و محلی با قدمتی 100 ساله
علی حسین‌پناه، کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی در خصوص تاریخچه و قدمت بازی لَنگ می‌گوید: «شکارچیان قدیمی که برای مایحتاج خود شکار می‌کردند بر این باور بودند که طعمه‌ای را شکار کنند که طبیعت اجازه دهد، پس از شکار برای شکرگزاری از خداوند و استفاده بهینه از تمامی آنچه طبیعت به انسان هدیه داده است حتی از پوست پیشانی شکار تکه‌ای جدا می‌کردند و با پرتاب کردن آن به هوابر اساس اعتقادات خود برکت و سلامتی را از خداوند خواهان بودند و چون پرتاب این تکه با لنگیدن شکارچی همراه بود به آن لَنگ یا پاره می‌گفتند.»
او بابیان اینکه لَنگ از دیرباز در جشن‌ها و مراسم‌های مختلف ازجمله عید نوروز جزئی از سرگرمی‌های اهالی خراسان شمالی بوده و نسل به نسل تاکنون حفظ‌شده است، می‌افزاید: «به گفته اهالی این بازی به همراه ساخت لَنگ چندین نسل است که اجرا می‌شود و می‌توان به نمونه‌ای از لَنگ (پوست آهو) که حدود 100 سال قدمت دارد اشاره کرد.»
حسین‌پناه تأکید می‌کند: «بازی‌های محلی دنیایی از باورهای فرهنگی یک قوم، قبیله یا محل را در دل خود به امانت دارد و حفظ این بازی‌ها علاوه بر سرگرمی سالم و بدون هزینه، احیای رفتارهای دست جمعی و تمرین زندگی جمعی است. ازاین‌رو طرح شناسایی بازی‌های بومی و محلی استان خراسان شمالی از اولویت‌های پژوهشی است.»
او عنوان می‌کند: «در حال حاضر برخی نهادهای استان در تلاش هستند بازی‌های بومی و محلی را احیا کنند. آموزش‌وپرورش خراسان شمالی یکی از این نهادهاست که به تهیه شیوه‌نامه بازی لَنگ اقدام کرد و اولین جشنواره بازی بومی و سنتی لنگ در سال 92 برگزار شد.»
کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی تصریح می‌کند: «فنون و مهارت ساخت و اجرای بازی بومی و محلی لنگ از سوی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با موضوع میراث ناملموس استان خراسان شمالی در سال 96 ثبت ملی شده است.»
* گزارش از محبوبه عبدی
انتهای پیام/
